Ở Trung Quốc, tuần vừa rồi, Lương Văn Phong được coi như một vị anh hùng, so sánh anh cùng DeepSeek như anh chàng tí hon David chiến đấu lại gã khổng lồ Goliath, ở đây là những tập đoàn công nghệ khổng lồ của nước Mỹ, khi trong tay chỉ có những cụm máy chủ đám mây quy mô cực kỳ khiêm tốn, và một nhóm những nhà nghiên cứu và kỹ sư số lượng rất nhỏ.

Vị thế của cá nhân Lương Văn Phong trong thời gian qua đã nhảy vọt nhờ vào một loạt những báo cáo nghiên cứu được DeepSeek, startup nghiên cứu do anh đứng đầu, với những kết luận khẳng định rằng hoàn toàn khả thi khi tạo ra những mô hình ngôn ngữ hiệu năng cao nhưng với số lượng chip xử lý Nvidia ít hơn nhiều so với những cái tên đến từ nước Mỹ.

Hệ quả, các nhà đầu tư toàn cầu bán tháo cổ phiếu, khiến giá trị vốn hóa của Nvidia giảm gần 600 tỷ USD. Câu hỏi được đặt ra là có còn hợp lý và cần thiết khi đổ hàng trăm tỷ USD xây dựng những hệ thống điện toán AI khổng lồ hay không.



Lẽ đương nhiên là, những lo ngại đó quá xa vời và quá tầm hiểu biết với hầu hết người dân ngôi làng Mililing, một cộng đồng nhỏ ở phía nam tỉnh Quảng Đông, nơi Lương sinh ra và lớn lên, và cũng là nơi vài ngày trước, vị tỉ phú 40 tuổi về ăn Tết, với vệ sĩ đứng xung quanh. Mililing thậm chí có vẻ nhỏ tới cái mức, chẳng có bất kỳ thông tin gì về ngôi làng này được viết bằng tiếng Anh cả.

Không khí của ngôi làng khi người con nổi tiếng về ăn Tết ở quê phải nói là hân hoan. Một băng rôn viết bằng tiếng Trung tạm dịch ra như thế này: “Lương Văn Phong đã trở về quê nhà để chia sẻ thành tựu, góp sức mạnh cho quá trình đổi mới vùng nông thôn.”

Căn nhà ở Mililing của gia đình họ Lương đã trở thành địa điểm hành hương không ai ngờ tới, đối với những người muốn biết nơi ngôi sao mới nhất của ngành công nghệ Trung Quốc, chấp nhận danh tiếng và sự nổi tiếng một cách miễn cưỡng này sinh ra và lớn lên. Sự miễn cưỡng ấy được mô tả ở cái việc, dù những người hàng xóm của gia đình họ Lương không ngừng ca ngợi những thành tựu của anh, chẳng mấy ai có thể kể ra được chi tiết cuộc sống hiện tại của người đàn ông bí ẩn đã khiến cả Silicon Valley rơi vào hoảng loạn hiện sinh.

Người dân làng Mililing nói rằng, Lương Văn Phong xuất thân từ một gia đình có truyền thống giáo dục. Cả cha mẹ lẫn ông nội của anh đều là giáo viên: “Cha mẹ anh ấy là những người tốt. Anh ấy rời làng đi học từ khi còn nhỏ.”



Ở ngôi trường trung học ở thị trấn lân cận, nơi Lương Văn Phong từng theo học, một giáo viên từng dạy cho anh nói rằng Văn Phong nổi bật hẳn trong lớp sĩ số 50 người vì anh “ngoan và nền tính": “Cậu ta là một trong những học sinh giỏi nhất cả trường, đặc biệt là với môn toán. Nhưng cậu vẫn thích đọc truyện tranh.”

Tốt nghiệp trung học năm 2002, Văn Phong tới đại học Chiết Giang lấy bằng cử nhân và sau đó là master ngành khoa học máy tính, với luận văn tốt nghiệp có chủ đề thuật toán nhận diện chuyển động. Sau khi tốt nghiệp bằng tiến sĩ năm 2010, Văn Phong bắt đầu áp dụng kỹ năng khoa học máy tính của mình vào giao dịch chứng khoán, bắt đầu với cương vị một nhà đầu tư tự do, rồi sau đó với quỹ đầu tư do anh sáng lập vào năm 2015, High-Flyer.

Đến giờ, những thuật toán mà Văn Phong cùng các kỹ sư, nhà đầu tư viết ra và hoàn thiện đã biến High-Flyer trở thành một trong top 4 quant fund ở Trung Quốc, xét riêng tới những quỹ đầu tư dựa vào thuật toán quản lý và phân tích đầu tư định lượng thay vì phân tích con người như truyền thống.

Sau khi kiếm bộn tiền nhờ đầu tư và giao dịch chứng khoán, Văn Phong chuyển sự chú ý của bản thân sang công nghệ AI tạo sinh, ứng dụng cả nhân tài lẫn hiệu năng điện toán của máy chủ của High-Flyer để thành lập DeepSeek năm 2023.

Một giám đốc tại một quỹ đầu tư cạnh tranh với High-Flyer, đã quen biết Văn Phong nhiều năm nói rằng: “Anh ta nổi bật hơn hẳn đám nhà đầu tư còn lại, vì anh ta là một kỹ sư đúng nghĩa. Anh ta tư duy và hành động đúng như một kỹ sư. Nếu như chúng tôi quản lý con người và quản lý quỹ, thì anh ta ngồi lập trình cả ngày, hàng ngày.”

Mục tiêu mà Văn Phong đưa ra với DeepSeek là theo đuổi việc phát triển trí tuệ nhân tạo phổ quát, mục tiêu cuối cùng mà OpenAI cũng đang nhắm tới. Tạo ra được nó, loài người sẽ bước vào kỷ nguyên nơi máy tính có thể tư duy lý luận và phản biện hệt như khối óc con người. Theo vị giám đốc quỹ đầu tư nọ, một khi phát triển được AGI, Lương Văn Phong sẽ “có thể dẹp hoàn toàn yếu tố con người” trong quá trình kinh doanh.

Những quant firm khác ở Trung Quốc cũng chia sẻ niềm vui với Văn Phong và DeepSeek: “Tôi hy vọng điều này sẽ đồng nghĩa với việc chính quyền Bắc Kinh sẽ thân thiện hơn với chúng tôi.”

Lý do là, nếu như ở phương Tây, những quant firm sử dụng thuật toán để thực hiện đầu tư và giao dịch chứng khoán được mọi người nể phục như những thiên tài toán học và kỹ thuật, thì ở Trung Quốc, họ bị lên án gay gắt. Trong khoảng thời gian thị trường chứng khoán Trung Quốc gặp khủng khoảng, để kìm chế chỉ số, các nhà quản lý thuộc chính quyền Bắc Kinh đã giới hạn khả năng giao dịch của các quant fund, cáo buộc họ kiếm lời nhờ vào thua lỗ của khoảng 200 triệu nhà đầu tư cá nhân trên khắp lãnh thổ Trung Quốc.

Rồi cả ngành tài chính Trung Quốc nói chung cũng gặp nhiều khó khăn. Các quan chức chính phủ thậm chí còn giới hạn những quỹ đầu tư thuộc quyền quản lý của chính phủ, rồi lên án cả ngành vì không có những đóng góp thực sự cho phát triển xã hội.

Còn ở khía cạnh AI, Bắc Kinh lại có cái nhìn thiện cảm, thậm chí tích cực hơn rất nhiều. Họ ghi nhận những cống hiến của Văn Phong ở DeepSeek. Trước kỳ nghỉ Tết nguyên đán, Văn Phong là người đứng đầu ngành AI duy nhất được tham gia cuộc họp với thủ tướng Lý Cường, cùng một nhóm rất nhỏ những nhà khởi nghiệp.

Trước công chúng, như đã nói, Văn Phong không xuất hiện nhiều, cũng chẳng có nhiều những tuyên bố công khai, kể cả khi anh và startup của anh trở thành trung tâm của những xung đột giữa Mỹ và Trung Quốc những ngày gần đây. Những nhà lập pháp Mỹ đang muốn phản ứng trước những tiến bộ của DeepSeek có được, bằng những quy định cấm vận bán dẫn mới.

Sự im lặng của Văn Phong thực tế đến từ chính tính cách của anh này. Một giám đốc quỹ đầu tư khác quen biết họ Lương nói: “Những người quen anh ta, nếu mà đã tìm được chủ đề quan tâm thì anh ta nói rất nhiều, nói không ngừng. Nhưng bạn cũng sẽ phải làm quen với việc bất chợt anh ta sẽ im lặng một lúc lâu. Lúc đó anh ta đang suy nghĩ.”

Giữa lúc họ Lương trở thành một cá nhân nằm ở trung tâm cuộc chiến tranh thương mại giữa Mỹ và Trung Quốc, giữa thời điểm internet ráo riết tìm kiếm và phân tích số lượng ít ỏi những thông tin liên quan tới Văn Phong, và giữa lúc DeepSeek bị cáo buộc ăn cắp “chất xám”, kết quả nghiên cứu AI của những đơn vị khác để đốt cháy giai đoạn, tiết kiệm cả thời gian lẫn tài nguyên huấn luyện mô hình AI, thì người dân ngôi làng Mililing nhìn nhận Văn Phong theo cách trong sáng hơn rất nhiều: Một cậu học trò lớn lên ở vùng làng quê nông nghiệp, học thành tài, để rồi thành công như ngày hôm nay.

Theo FT