Các công ty trí tuệ nhân tạo của Trung Quốc đang dần phá vỡ sự độc quyền toàn cầu của Mỹ trong lĩnh vực này, thách thức ưu thế của nước Mỹ và mở ra một cuộc chạy đua vũ trang công nghệ trên phạm vi toàn cầu.
Ở châu Âu, Trung Đông, Châu Phi và châu Á, từ các ngân hàng đa quốc gia đến các trường đại học công lập đều đang chuyển sang sử dụng các mô hình ngôn ngữ lớn của các công ty Trung Quốc như startup DeepSeek và gã khổng lồ thương mại điện tử Alibaba, thay vì các sản phẩm của Mỹ như ChatGPT.
Theo những nguồn tin nắm rõ vấn đề, HSBC và Standard Chartered đã bắt đầu thử nghiệm các mô hình của DeepSeek ở phạm vi nội bộ. Tập đoàn dầu khí lớn nhất thế giới, Saudi Aramco, gần đây đã cài đặt mô hình của DeepSeek vào trung tâm dữ liệu chính của họ.
Ngay cả các nhà cung cấp dịch vụ điện toán đám mây hàng đầu của Mỹ như Amazon Web Services, Microsoft và Google cũng cung cấp DeepSeek cho khách hàng, bất chấp việc Nhà Trắng cấm sử dụng ứng dụng của công ty này trên một số thiết bị chính phủ vì lo ngại về bảo mật dữ liệu.
ChatGPT của OpenAI vẫn là chatbot
AI tiêu dùng phổ biến nhất thế giới, với 910 triệu lượt tải xuống trên phạm vi toàn cầu, so với 125 triệu lượt tải xuống của DeepSeek. Một điều rõ ràng, AI của Mỹ vẫn được coi là tiêu chuẩn vàng của ngành nhờ những lợi thế về bán dẫn tính toán, tiến độ nghiên cứu tiên tiến và khả năng tiếp cận nguồn vốn tài chính.
Tuy nhiên, giống như nhiều ngành công nghiệp khác, các công ty Trung Quốc đã bắt đầu giành khách hàng bằng cách cung cấp hiệu suất gần tương đương với chi phí thấp hơn đáng kể. Một nghiên cứu về khả năng cạnh tranh toàn cầu trong các công nghệ quan trọng được các nhà nghiên cứu tại đại học Harvard công bố vào đầu tháng 6 cho thấy Trung Quốc có lợi thế ở hai yếu tố then chốt của AI, là dữ liệu và nguồn nhân lực, giúp nước này theo kịp cuộc đua.
Một số người trong ngành nhận định rằng sự cạnh tranh đã đẩy thế giới đi trên con đường dẫn đến một cuộc Chiến tranh Lạnh công nghệ, nơi các quốc gia sẽ phải quyết định chọn phe, liên kết với hệ thống AI của Mỹ hoặc Trung Quốc.
"Yếu tố số 1 quyết định xem Mỹ hay Trung Quốc giành chiến thắng trong cuộc đua này là công nghệ của nước nào sẽ được áp dụng rộng rãi nhất trên thế giới," chủ tịch tập đoàn Microsoft Brad Smith nói tại một phiên điều trần gần đây trước Thượng viện. "AI nào chạm được đến đích trước sẽ rất khó bị thay thế."
Các công ty AI của Trung Quốc đã có những tiến bộ mạnh mẽ bất chấp những rào cản do Mỹ dựng lên. Lo ngại về việc Trung Quốc theo đuổi các công nghệ tiên tiến cho mục đích giám sát hoặc quân sự, Washington đã hạn chế quyền truy cập của các công ty AI Trung Quốc vào chip máy tính, kiến thức chuyên môn và nguồn tài trợ của Mỹ đồng thời đe dọa sẽ thắt chặt hơn nữa.
Đổi lại, Bắc Kinh đang đổ tiền vào việc xây dựng chuỗi cung ứng AI với ít sự phụ thuộc vào Mỹ nhất có thể. Các bài báo được công bố trong các tạp chí quân sự cho thấy quân đội Trung Quốc, giống như quân đội Mỹ, đang tích cực khám phá cách khai thác những tiến bộ trong ngành AI để đạt được lợi thế chiến lược, mặc dù khó xác định được phạm vi của những nỗ lực đó. Các nhà lập pháp Mỹ gần đây đã đề xuất một đạo luật lưỡng đảng sẽ cấm các cơ quan liên bang sử dụng AI do Trung Quốc phát triển.
Khi các hệ thống cạnh tranh với nhau ngày càng bị cô lập, những người trong ngành nhận định rằng các mô hình AI sẽ có nhiều tự do hơn để khóa người dùng vào các bong bóng thông tin sai lệch và tuyên truyền định hướng dư luận. Về lâu dài, sự sụp đổ hợp tác giữa Mỹ và Trung Quốc về an toàn và bảo mật có thể làm tê liệt khả năng của thế giới trong việc chống lại các mối đe dọa quân sự và xã hội từ AI không được kiểm soát.
Sự phân mảnh của AI toàn cầu đã khiến các nhà sản xuất chip máy tính và các thiết bị phần cứng phương Tây mất hàng tỷ USD doanh thu. Khi chính quyền Trump yêu cầu dừng bán chip AI H20 của Nvidia, nhà phân tích Jefferies dự báo động thái này sẽ khiến Nvidia mất 10 tỷ USD doanh thu. Rồi việc áp dụng các mô hình của Trung Quốc trên toàn cầu cũng có thể đồng nghĩa với việc mất thị phần và lợi nhuận cho các công ty liên quan đến AI của Mỹ như Google và Meta.
Năm nay, OpenAI đã nỗ lực mạnh mẽ để mở rộng ra nước ngoài, thành lập văn phòng ở châu Âu và châu Á.
Trong một bài đăng công khai trên Substack vào ngày 25 tháng 6, OpenAI viết rằng Zhipu AI, một startup AI của Trung Quốc, đang tạo tiếng vang giúp các quốc gia Đông Nam Á, Trung Đông và Châu Phi xây dựng cơ sở hạ tầng AI của họ.
OpenAI cho biết mục tiêu của startup Trung Quốc là “khóa các hệ thống và tiêu chuẩn của Trung Quốc vào các thị trường mới nổi trước khi đối thủ cạnh tranh của Mỹ hoặc châu Âu có thể,” và tuyên bố rằng lãnh đạo của công ty thường xuyên tham gia với các quan chức Trung Quốc. OpenAI cũng có một dòng kinh doanh tương tự, bán các giải pháp AI cho chính phủ trên toàn thế giới.
Trong khi các công ty AI của Mỹ ưu tiên theo đuổi những đột phá lớn trong cuộc đua xây dựng trí tuệ nhân tạo siêu việt, ngành công nghiệp AI của Trung Quốc tập trung nhiều hơn vào việc sử dụng AI để xây dựng các ứng dụng thực tế, một yếu tố có thể giúp nước này nhanh chóng giành được người dùng mới.
Các công ty AI hàng đầu của Trung Quốc, bao gồm Tencent và Baidu, cũng được hưởng lợi từ việc phát hành các mô hình AI nguồn mở, nghĩa là người dùng có quyền tự do điều chỉnh chúng cho mục đích riêng của họ. Điều này khuyến khích các nhà phát triển và công ty trên toàn cầu áp dụng chúng.
Các nhà phân tích nói rằng điều này cũng có thể gây áp lực lên các đối thủ cạnh tranh của Mỹ như OpenAI và Anthropic để biện minh cho việc giữ bí mật mô hình của họ và phí dịch vụ cao mà họ kinh doanh.
Trên Latenode, một nền tảng có trụ sở tại đảo Cyprus, giúp các doanh nghiệp toàn cầu xây dựng các công cụ AI tùy chỉnh cho các nhiệm vụ như tạo nội dung mạng xã hội và tiếp thị, hiện có tới một phần năm người dùng trên toàn cầu chọn mô hình DeepSeek, theo đồng sáng lập Oleg Zankov.
"DeepSeek nhìn chung có chất lượng tương đương nhưng rẻ hơn 17 lần," Zankov nói, điều này khiến nó đặc biệt hấp dẫn đối với khách hàng ở những nơi như Chile và Brazil, nơi tiền bạc và sức mạnh tính toán không dồi dào.
Các nhà phát triển đã tạo ra hơn 100.000 mô hình phái sinh dựa trên mô hình AI nguồn mở chủ chốt của Alibaba, Qwen, theo thông báo của Alibaba. Abeja, một startup AI có trụ sở tại Tokyo, đã chọn Qwen thay vì các sản phẩm tương tự từ Google và Meta vào mùa thu năm ngoái khi được yêu cầu xây dựng một loạt các mô hình tùy chỉnh để phục vụ cho Bộ Kinh tế, Thương mại và Công nghiệp Nhật Bản.
Tại Đại học Witwatersrand ở Nam Phi, các nhà quản lý nghiên cứu đã chọn DeepSeek cho một dự án tài trợ thí điểm vì nó là nguồn mở và có thể được sử dụng ngoại tuyến, giúp bảo vệ dữ liệu của trường đại học, theo Taariq Surtee, trưởng bộ phận nghiên cứu điện tử của trường.
Vài năm trước, ngành nghiên cứu phat triển AI của Mỹ và Trung Quốc gắn bó chặt chẽ với nhau.
Năm 2018, các nhà đầu tư Mỹ đã tham gia vào các thỏa thuận chi khoảng 30% trong tổng số 21.9 tỷ USD, cấp vốn tài trợ cho ngành công nghiệp AI của Trung Quốc, theo PitchBook. Những sinh viên ưu tú người Trung Quốc đổ xô đến các trường đại học và các công ty ở Thung lũng Silicon. Nhưng ngày hôm nay, đầu tư vốn mạo hiểm của Mỹ vào các công ty AI của Trung Quốc phần lớn đã cạn kiệt. Người dân Trung Quốc đang gặp khó khăn hơn trong việc tìm kiếm cơ hội học tập và làm việc tại Mỹ.
Khi các công ty AI của Mỹ ít thống trị hơn, nước Mỹ sẽ có ít quyền hơn để thiết lập tiêu chuẩn toàn cầu về cách sử dụng công nghệ này, các nhà phân tích ngành nhận định. Điều này mở ra cánh cửa cho Bắc Kinh sử dụng các mô hình Trung Quốc như một con ngựa thành Trojan để truyền bá thông tin phản ánh quan điểm mà họ muốn ra toàn thế giới, một số người cảnh báo.
Mặc dù phiên bản nguồn mở của DeepSeek được triển khai bởi một số tổ chức và nhà nghiên cứu không bị kiểm duyệt, nhưng phiên bản ứng dụng của nó tạo ra các câu trả lời bị kiểm duyệt về các chủ đề mà Trung Quốc coi là nhạy cảm.
Mỹ cũng có nguy cơ mất thông tin chi tiết về tham vọng và đổi mới AI của Trung Quốc, theo Ritwik Gupta, chuyên gia chính sách AI tại Đại học California, Berkeley. "Nếu họ phụ thuộc vào hệ sinh thái toàn cầu, thì chúng ta có thể quản lý được họ," Gupta nói. "Nếu không, Trung Quốc sẽ làm những gì họ dự định làm, và chúng ta sẽ không có được thông tin chi tiết."
Tổng hợp: 1, 2, 3, 4, 5Nguồn:tinhte.vn/thread/podcast-tung-co-luc-hop-tac-khoa-hoc-chat-che-gio-my-va-trung-quoc-dang-chay-dua-ai-ra-sao.4033174/