Hiện nay, trí tuệ nhân tạo và con người đang dần kết hợp với nhau để tạo ra những sự thay đổi cho cuọc sống loài người. Tuy nhiên, có một hình thái trí tuệ khác chưa được sử dụng một cách tối ưu như cách Leonardo Da Vinci thực hiện và điều này có thể là một rào cản cho sự đổi mới mà loài người hướng tới.
Anh em chắc cũng biết Leonardo da Vinci không chỉ là một họa sĩ mà còn là một nhà bác học với sự hiểu biết sâu rộng về tự nhiên, cơ học, giải phẫu và vật lý. Điều khiến ông trở nên vĩ đại không chỉ nằm ở những tác phẩm nghệ thuật như Mona Lisa hay Bữa Tiệc Ly, mà còn ở khả năng kết hợp kiến thức từ nhiều lĩnh vực để tạo nên một bức tranh tổng thể về thế giới mà con người sinh sống.
Bản thiết kế máy bay mà Leonardo Da Vinci thực hiện
Trên thực tế, thiên nhiên chính là người thầy mà Leonardo da Vinci học hỏi nhiều nhất. Ông quan sát tỉ mỉ cách nước chảy, cách chim bay lượn trên bầu trời, và cách thực vật phát triển. Tuy nhiên, ông không dừng lại ở việc ghi chép những quan sát đó mà tìm cách hiểu đến tận cùng các nguyên lý cơ bản chi phối chúng. Đơn cử như những bản phác thảo về máy bay của ông được lấy cảm hứng từ cấu trúc cánh chim, thể hiện qua thiết kế nổi tiếng mang tên ornithopter. Đây không chỉ là một ý tưởng sáng tạo mà còn là minh chứng cho cách ông học hỏi từ thiên nhiên để giải quyết các vấn đề kỹ thuật. Tương tự, trong nghiên cứu giải phẫu cơ thể người, ông đã thực hiện hơn 30 cuộc giải phẫu để tạo ra những bản vẽ chi tiết đến mức chúng vẫn được sử dụng làm tài liệu tham khảo trong y học hiện đại.
Vitruvian Man - bản vẽ cơ thể người nổi tiếng của Leonardo da Vinci
Và điều làm Leonardo da Vinci khác biệt không chỉ là khả năng quan sát tỉ mỉ, mà là khả năng nhận ra sự kết nối giữa các hiện tượng, sự việc khác nhau. Ông hiểu rằng mọi thứ trong tự nhiên đều tuân theo những quy luật phức tạp nhưng hài hòa - vốn là một tư duy vượt xa thời đại. Một ví dụ cụ thể là khi nghiên cứu dòng chảy của nước, ông không chỉ ghi lại cách nước chuyển động mà còn áp dụng nguyên lý này vào thiết kế các công trình thủy lợi và hệ thống dẫn nước. Chính cách tiếp cận này cùng những nghiên cứu của ông đã đặt nền móng cho một cách tư duy vượt ra khỏi ranh giới giữa các lĩnh vực, điều mà ngày nay chúng ta đang gọi là đa trí tuệ - Polyintelligence, là sự kết hợp giữa trí tuệ con người, trí tuệ nhân tạo và trí tuệ tự nhiên.
Loài người từ những năm 1950 đã bắt đầu tạo ra những sự thay đổi đáng kinh ngạc với sự phát triển của những bộ vi xử lý nhỏ có khả năng thực hiện những tính toán chính xác và tối ưu. Sự phát triển đó đã tạo nền tảng để trí tuệ nhân tạo được hình thành và phát triển và bùng nổ trong 3 năm trở lại đây. Điều đó khiến chúng ta đang chứng kiến sự hội tụ giữa trí tuệ con người và trí tuệ nhân tạo, qua đó tạo ra sự thay đổi lớn đến nhiều ngành công nghiệp: tài chính đến y học, giúp nâng cao khả năng ra quyết định, tự động hóa công việc và thậm chí tạo ra những ý tưởng mới.
Đa trí tuệ là một dạng thức kết hợp trí tuệ loài người, AI và tự nhiên để tạo ra những đột phá trong nghiên cứu
Một ví dụ đơn giản là việc phát triển các loại thuốc. Trí tuệ nhân tạo với khả năng phân tích một lượng dữ liệu khổng lồ, đồng thời dự đoán được cách các phân tử tương tác với nhau, đã giúp các nhà nghiên cứu rút ngắn thời gian phát triển ra những loại thuốc và phương pháp điều trị mới. Rất nhiều bài viết trên Tinh Tế cũng đã chia sẻ vai trò của trí tuệ nhân tạo trong việc mô phỏng quá trình tiến hoá, thiết kế chip hay khảo cổ học.
Tuy nhiên, có một yếu tố quan trọng mà loài người vẫn chưa tận dụng tối đa như cách Leonardo Da Vinci thực hiện: trí tuệ của tự nhiên. Không giống như AI, vốn được lập trình bởi con người, và trí tuệ con người, vốn bị giới hạn bởi kinh nghiệm và định kiến, trí tuệ tự nhiên được hình thành từ hàng tỷ năm tiến hóa. Đây là trí tuệ cho phép thực vật giao tiếp qua tín hiệu hóa học, côn trùng làm việc theo mô hình bầy đàn, và các hệ sinh thái tự duy trì sự cân bằng mà không cần một cơ quan điều khiển trung tâm. Với sự hỗ trợ của trí tuệ nhận tạo, loài người sẽ đủ khả năng để tìm hiểu, học hỏi, thích nghi và ứng dụng để tạo ra sự đổi mới.
Như vậy thì nếu sự hội tụ của trí tuệ loài người, AI và tự nhiên được thực hiện, nó sẽ mở ra tiềm năng giải quyết rất nhiều vấn đề phức tạp của thế giới, từ biến đổi khí hậu đến y tế, nông nghiệp và nhiều lĩnh vực khác.
Ví dụ đầu tiên về đa trí tuệ là sự phát triển của các phương pháp điều trị tiên tiến. Các nhà khoa học hiện đang sử dụng AI để phân tích lượng lớn dữ liệu di truyền để hiểu “ngôn ngữ” của protein, xác định các mô hình và cấu trúc quyết định chức năng của chúng. Đồng thời, việc kết hợp với cách tiến hoá tự nhiên thông qua khả năng phân tích của AI cho phép thiết kế protein mới với các đặc tính trị liệu, chẳng hạn như enzyme phân hủy độc tố hoặc các phân tử giúp tăng cường hệ miễn dịch. Điều này hoàn toàn mở ra những cách chữa bệnh dột phá, vốn khó có thể đạt được nếu chỉ có một dạng trí tuệ trong 3 yếu tố kể trên.
Đa trí tuệ ứng dụng trong y học để tạo ra protein hay cách chữa bệnh mới
Leonardo cũng từng đi trước thời đại khi nghiên cứu cơ thể con người nhằm tìm hiểu cách hoạt động của các cơ quan nội tạng. Nếu ông sống ở thời đại này, rất có thể ông sẽ kết hợp dữ liệu từ AI với hiểu biết về cấu trúc sinh học để tạo ra các phương pháp điều trị tiên tiến hơn.
Nông nghiệp cũng là một lĩnh vực khác được hưởng lợi từ đa trí tuệ. Các nhà khoa học đang sử dụng AI để phân tích dữ liệu di truyền nhằm phát triển các giống cây trồng chống chịu khí hậu. Một số loại thực vật đã tiến hóa để tồn tại trong môi trường cực nóng hoặc khô hạn. Bằng cách nghiên cứu các cơ chế thích nghi tự nhiên và tích hợp mô phỏng AI, các nhà nghiên cứu có thể đẩy nhanh tốc độ tiến hóa cây trồng, tạo ra nguồn lương thực bền vững hơn mà không cần phụ thuộc vào hóa chất hay nước tưới quá mức.
Hoặc ứng dụng vào nông nghiệp để tạo ra những giống cây chống biến đổi khí hậu
Với Leonardo, ông từng thiết kế hệ thống thủy lợi dựa trên dòng chảy tự nhiên của nước và đây là một minh chứng rõ ràng cho việc áp dụng trí tuệ tự nhiên vào nông nghiệp. Ngày nay, với sự hỗ trợ của AI và cảm biến thông minh, chúng ta có thể tối ưu hóa việc sử dụng tài nguyên nước tương tự như cách ông từng hình dung.
Ngoài lĩnh vực sinh học, đa trí tuệ đang định hình cách loài người thiết kế đô thị và quản lý năng lượng. Các nhà quy hoạch đô thị sử dụng AI để mô phỏng giao thông và tối ưu hóa phương tiện công cộng, đồng thời lấy cảm hứng từ cách hệ sinh thái tự nhiên duy trì sự cân bằng. Một số hệ thống lưới điện thông minh hiện nay đang được thiết kế dựa trên cách tổ ong và đàn kiến phân bổ tài nguyên một cách linh hoạt mà không cần hệ thống điều khiển tập trung.
Và những hệ thống điện thông minh cũng là một lĩnh vực đầy tiềm năng
Leonardo cũng từng thiết kế thành phố lý tưởng với hệ thống kênh rạch và giao thông tối ưu dựa trên quan sát dòng chảy nước và hành vi con người. Những ý tưởng này ngày nay vẫn mang tính ứng dụng cao khi chúng ta tìm kiếm giải pháp cho đô thị hóa bền vững.
Để khai thác toàn bộ tiềm năng của đa trí tuệ, loài người trước tiên cần thay đổi cách chúng ta suy nghĩ. Từ lâu, con người đã xem mình là trung tâm của trí tuệ, nhưng như Leonardo da Vinci từng nhận ra, trí tuệ của thiên nhiên phức tạp hơn rất nhiều so với những gì chúng ta tưởng tượng.
Giờ đây, loài người có cơ hội vượt ra khỏi sự phát triển đơn thuần của trí tuệ nhân tạo để tiếp cận một cách tư duy liên ngành thực sự—một cách tiếp cận kết hợp những hiểu biết từ thiên nhiên, sức mạnh tính toán của AI và sự sáng tạo của con người. Những đột phá của tương lai sẽ không chỉ đến từ trí tuệ nhân tạo hay trí tuệ con người đơn thuần, mà từ sự hội tụ của cả ba yếu tố kể trên. Điều quan trọng là những đột phá này không chỉ tiên tiến mà còn được kì vọng là bền vững, linh hoạt và hài hoà như cách vận hành của tự nhiên.
Nguồn: [1][2][3][4]Nguồn:tinhte.vn/thread/loai-nguoi-co-ap-dung-di-san-da-tri-tue-cua-leonardo-da-vinci-de-thuc-day-su-phat-trien-va-doi-moi.3962815/