Tuần vừa rồi, Altman đã có chuyến thăm Nhật Bản. Trên sân khấu tại một sự kiện, cả Altman lẫn Son đều đã bàn về một kế hoạch kết nối chặt chẽ với nhau: Một dự án máy chủ đám mây trị giá lên tới 500 tỷ USD được đặt tên là Stargate. Ông Son, năm nay đã gần 70 tuổi, vẫn là một người thực sự còn khả năng thu hút sự chú ý của tất cả mọi người. Ông ngồi đối diện với Altman, cậu trai trẻ hơn ông gần 3 chục tuổi, và là một người có phần hướng nội, không mấy thoải mái trước công chúng.

Mọi khác biệt đó được kể ra, là để nhấn mạnh vào một điều: Cả hai con người, một già, một trẻ, một tự tin, một nhút nhát này lại có chung một định hướng trong kỷ nguyên trí tuệ nhân tạo. Đó là nơi máy móc có thể vượt qua khả năng nhận diện và tư duy của não bộ con người. Đó là thứ các nhà nghiên cứu trên toàn thế giới đang cố gắng đạt được, với cái tên trí tuệ nhân tạo phổ quát. Rồi kế đến, sẽ là những mô hình và thuật toán với sức mạnh nâng theo cấp số nhân…

Tại sự kiện tổ chức ở Tokyo, Masayoshi Son phát biểu như thế này: “Khi tôi gặp cậu, lúc cậu trẻ hơn, cậu nói đang nhắm tới mục tiêu phát triển AGI, và tôi ngay lập tức nói rằng ‘tôi tin cậu, tôi muốn đầu tư.’ Ngay từ thời điểm đó, tôi đã tin tưởng vào mục tiêu đó rồi. Tôi chưa từng nghi ngờ chuyện đó. Khi ấy biết bao nhiêu người nghĩ rằng cậu là kẻ điên, đúng không?”

Trả lời lại Son, Altman nói: “Vài người cũng nghĩ ông điên chẳng kém, nhưng rồi mọi chuyện đều đi đúng hướng mà.”

Thoả thuận hợp tác đầu tư mà Son và Altman đang đàm phán có quy mô cũng như giá trị chưa từng có, diễn ra trong hai giai đoạn. Đầu tiên, sẽ là giai đoạn gọi vốn, cho phép SoftBank đầu tư tới 40 tỷ USD vào OpenAI. Đương nhiên để làm được điều này, SoftBank sẽ được quyền nhờ tới những đối tác đầu tư liên kết với tập đoàn này để rót vốn cho OpenAI. Ngược lại, OpenAI được quyền phê duyệt hoặc phủ quyết những nhà đầu tư mới.

Với bước 1 như thế này, rất có thể giá trị vốn hoá của OpenAI sẽ đạt ngưỡng 260 tỷ USD. Một nguồn tin giấu tên nói với Financial Times: “Đây là lượt gọi vốn dành cho Masayoshi Son, nhưng ông sẽ có quyền đem những nhà đầu tư mới đến với OpenAI.”

Rồi ở bước thứ 2, SoftBank sẽ có kế hoạch đổ 15 đến 20 tỷ USD hỗ trợ xây dựng hệ thống Stargate. Và ở giai đoạn 2 này, SoftBank rót bao nhiêu vốn cho Stargate, OpenAI cam kết cũng sẽ rót khoản tiền tương ứng. Những đối tác của giai đoạn 2 bao gồm quỹ đầu tư quốc gia của chính phủ Abu Dhabi, MGX. Những nhà đầu tư này sẽ rót lượng vốn tương ứng khi họ nhìn thấy triển vọng và tốc độ triển khai dự án Stargate.

Thương vụ này thực sự rất trùng khớp với thói quen đánh cược những ván lớn của Masayoshi Son, nhất là khi ông được hậu thuẫn bởi nguồn vốn hàng chục tỷ USD. Nhưng cũng chính lối đầu tư đầy rủi ro này, lúc thành công thì đưa Son lên tầm một trong những nhà đầu tư thành công nhất mọi thời đại, nhưng lúc thất bại thì sẽ là những dòng title ê chề trên mặt báo.

Lấy ví dụ, thương vụ đã tạo ra tên tuổi của Masayoshi Son chính là khoản đầu tư vỏn vẹn 20 triệu USD cho Jack Ma, khi tập đoàn Alibaba mới thành lập được 1 năm. Nhưng ở thái cực hoàn toàn ngược lại, là khoản đầu tư 14.2 tỷ USD cho Adam Neumann, nhà sáng lập startup khai thác không gian làm việc chung WeWork. Kết quả của khoản đầu tư đó thế nào hẳn anh em cũng đã biết rõ. WeWork phá sản, và Son cùng SoftBank coi như mất trắng khoản đầu tư này.

Có những thời điểm, vài đối tác đầu tư vào SoftBank, nguồn tiền mà Son rót vào các startup và doanh nghiệp, đã phải có tác động phủ quyết cái quyết định rót thêm tiền cho WeWork của ông Son: “Nhược điểm khủng khiếp nhất của Masa là ông ấy dễ bị cuốn hút bởi những người trẻ tuổi với tầm nhìn mới lạ.”

Kế hoạch đối với Stargate đã được phác thảo rất nhanh trong vòng vài tháng qua, đôi khi chỉ là Son ngồi cùng với Altman bàn thảo những chi tiết mà không có những cố vấn thân cận ngồi cùng: “Chừng 3 tháng trước thì Sam vẫn chưa nghiêm túc với thương vụ, nhưng đến giờ anh ta xác định tư tưởng là cần tới Masa.”

Hiện giờ một vài cố vấn của Son đang tìm cách kiềm chế tham vọng rót tiền vào OpenAI của ông. Họ luôn nhắc Son rằng, Altman là một người với tham vọng riêng, cụ thể là việc cố gắng mở rộng quy mô hợp tác ra khỏi giới hạn của nhà đầu tư lớn nhất hiện tại của OpenAI, Microsoft: “Sam giờ không chỉ còn là một CEO vận hành một startup. OpenAI là một công ty lớn, với tham vọng lớn.”

Bên cạnh hai “nhân vật chính” là Son và Altman, một nhóm các giám đốc điều hành đã được giao nhiệm vụ cụ thể hoá những chi tiết của thương vụ. Trong số đó đánh kể nhất là Sarah Friar, giám đốc tài chính của OpenAI, Peter Hoeschele, người đảm nhiệm công việc xây dựng cơ sở hạ tầng tại OpenAI. Rồi cùng với đó là CEO của ARM, Rene Haas cùng Vikas Parekh, một vị giám đốc cấp cao tại SoftBank.

Stargate được thiết kế và thi công để một mình OpenAI vận hành. Đó là cách nghĩ dựa trên nhu cầu hiệu năng điện toán khổng lồ mà đơn vị có trụ sở đặt tại San Francisco này cần để tiếp tục phát triển, tiếp tục nhắm tới giấc mơ tạo ra AGI. Tuy nhiên ở thời điểm hiện tại, theo một nguồn tin, OpenAI chưa có những cam kết cụ thể về việc thuê toàn bộ hệ thống Stargate phục vụ nghiên cứu phát triển hay vận hành mô hình AI:

“Thoả thuận Stargate không phải một thoả thuận tiêu chuẩn. Ông Son sẽ phải đổ tiền phục vụ xây dựng hệ thống này với lòng tin rằng OpenAI sẽ muốn lượng tài nguyên điện toán khổng lồ của nó. Nhưng hiện tại vẫn chưa có hợp đồng chính thức nào hết.”

Tình hình hiện tại, tất cả đều kỳ vọng OpenAI sẽ ký những thoả thuận để ứng dụng bất kỳ hệ thống data center trong toàn bộ hệ thống Stargate nào mà họ phát triển và đầu tư, rồi sau đó trong tương lai, Stargate sẽ phục vụ những khách hàng khác. Một nguồn tin khác thì cho rằng, không có hợp đồng và thoả thuận, thì quá trình xây dựng data center sẽ không bắt đầu.

Năm ngoái, tiền đề để dự án Stargate hình thành là tuyên bố của OpenAI trong một báo cáo nghiên cứu, nơi họ khẳng định “cơ sở hạ tầng là thứ đóng vai trò vận mệnh”, và Altman thì luôn giữ quan điểm cho rằng OpenAI hoàn toàn đủ sức đánh bại các đối thủ cạnh tranh trong cuộc đua phát triển AGI, miễn là họ có đủ tài nguyên.

Thế nhưng thời điểm hiện tại đã bắt đầu hiện diện những mô hình AI vận hành hiệu quả và tiết kiệm tài nguyên máy chủ hơn, chẳng đâu xa chính là DeepSeek R1. Sức mạnh của nó ở tầm nào vẫn chưa thể khẳng định chính xác, nhưng nó đủ tạo ra những nghi hoặc về những tuyên bố trước kia của các tập đoàn lớn, rằng quy mô data center là thứ tiên quyết để tạo ra những mô hình AI mạnh nhất.

Chính vì lẽ đó, bất kỳ dấu hiệu nào cho thấy nhu cầu mở rộng, xây dựng và ứng dụng data center toàn cầu để phục vụ cuộc đua AI giảm đi, thì sự hiện hữu của chính dự án Stargate sẽ gặp rắc rối. Một nhà đầu tư từng làm việc với Masayoshi Son cho rằng: “Nếu bạn không để OpenAI tự tạo ra nhu cầu vận hành data center, bạn sẽ phải chịu một thứ thường diễn ra trong chu kỳ kinh doanh chip bán dẫn: Những fab gia công chẳng ai cần đến vì không có khách hàng. Khi ấy mọi chuyện sẽ trở nên vô cùng tồi tệ.”

Thoả thuận mới cho phép Masayoshi Son đầu tư mạnh tay cho Sam Altman, gắn liền số phận của SoftBank với khả năng phát triển của OpenAI, cả về giá trị vốn hoá lẫn tốc độ mở rộng quy mô hệ thống data center. Cả hai đơn vị đã có thoả thuận để đem những dịch vụ của OpenAI tới Nhật Bản, và những công ty thuộc quyền quản lý của SoftBank cũng đã cam kết đầu tư 3 tỷ USD mỗi năm cho các dịch vụ của OpenAI.

Một nguồn tin nói rằng: “Hiện giờ, cái gì tốt cho Altman là sẽ tốt cho Masa.”

Nhưng cùng lúc, nhiều người cũng hiểu rằng, Masayoshi Son không chỉ bị thu hút bởi tầm nhìn của một cá nhân đơn lẻ. Thương vụ mua lại ARM đã mô tả rõ ràng khả năng tiếp cận hàng tỷ USD tiền vốn và những khoản vay thế chấp, cũng như tạo cho ông khả năng nắm giữ một phần quan trọng của ngành AI trong tương lai. Một nhà đầu tư đã dặt ra câu hỏi: "Mọi quỹ đầu tư, mọi nhà khởi nghiệp và người làm ngành công nghệ đều đang muốn tìm ra cách tiếp cận Sam Altman. Hiện giờ chưa rõ với tiền của Masayoshi, liệu OpenAI và SoftBank có tạo ra được lợi thế cách biệt rõ ràng trong ngành AI hay không.

Theo FT